5 ส คือ คำย่อซึ่งแปลมาจาก 5 s ซึ่งเป็นอักษรย่อตัวแรก ของคำในภาษาญี่ปุ่น 5 คำ คือ
1. SEIRI ( เซริ ) = สะสาง
2. SEITON ( เซตง ) = สะดวก
3. SEISO ( เซโซ ) = สะอาด
4. SEIKETSU ( เซเคทซึ ) = สุขลักษณะ
5. SHITSUKE ( ซิทซึเคะ ) = สร้างนิสัย
ส. 1 : สะสาง คือ การแยกของที่ต้องการออกจากของที่ไม่ต้องการ และขจัดของที่ไม่ต้องการทิ้งไป วิธีการ
1. สำรวจสิ่งของเครื่องใช้ อุปกรณ์และเอกสารในสถานที่ทำงาน
2. แยกของที่ต้องการและไม่ต้องการออกจากกัน
3. ขจัดของที่ไม่ต้องการทิ้ง
ส. 2 : สะดวก คือ การจัดวางสิ่งของต่าง ๆ ในที่ทำงานให้เป็นระเบียบ เพื่อความสะดวกและปลอดภัย วิธีการ
1. ศึกษาวิธีการเก็บวางสิ่งของโดยคำนึงถึงความปลอดภัย คุณภาพและประสิทธิภาพ
2. กำหนดที่วางให้แน่ชัด โดยคำนึงถึงการใช้เนื้อที่
3. เขียนป้ายชื่อแสดงสถานที่วางและเก็บสิ่งของเครื่องใช้อุปกรณ์
4. เขียนแผนผังรวมแสดงสถานที่วางและเก็บของเครื่องใช้ อุปกรณ์
ส. 3 : สะอาด คือ การทำความสะอาดเครื่องจักรอุปกรณ์และสถานที่ทำงานพร้อมทั้งตรวจสอบขจัดสาเหตุของความไม่สะอาดนั้น ๆวิธีการ
1. ทำความสะอาดสถานที่ทำงาน
2. กำหนดแบ่งเขตพื้นที่
3. ขจัดสาเหตุอันเป็นต้นตอของขยะ ความสกปรก เลอะเทอะ
4. ตรวจเช็คเครื่องใช้ อุปกรณ์ด้วยการทำความสะอาด
ส. 4 : สุขลักษณะ คือ การรักษาความสะอาด ดูแลสถานที่ทำงานและปฏิบัติตนให้ถูกสุขลักษณะ วิธีการ
1. ขจัดมลภาวะซึ่งก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพร่างกายสุขภาพจิตของพนักงาน เช่น อากาศเป็นพิษ เสียงดังเกินไป แสงสว่างไม่เพียงพอ ควันและเขม่าฟุ้งกระจายทั่วไป เป็นต้น
2. ปรุงแต่งสถานที่ทำงานให้เป็นระเบียบ สะอาดหมดจดยิ่งขึ้น มีบรรยากาศร่มรื่น น่าทำงาน เปรียบเสมือนที่พักผ่อน
3. พนักงานแต่งกายให้ถูกระเบียบ สะอาด หมดจด
ส. 5 : สร้างนิสัย คือ การรักษาและปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ 4 ส. จนเป็นนิสัย และมีวินัยในการทำงาน วิธีการ ฝึกอบรมพนักงานให้มีความรู้ ความเข้าใจ ต่อกฎระเบียบ มาตรฐานการทำงานต่าง ๆ เพื่อให้สามารถปฏิบัติ
จนเป็นนิสัย โดยการตอกย้ำเรื่องนี้อย่างสม่ำเสมอ ต่อเนื่องเป็นประจำ
ประโยชน์ของการทำกิจกรรม 5 ส
1. เพิ่มประสิทธิภาพในการดำเนินงาน
2. ลดอันตราย หรืออุบัติภัยที่ไม่คาดคิดได้
3. มีสภาพแวดล้อมและบรรยากาศที่ดีในการทำงาน
4. มีนิสัยรักความสะอาด และมีความเป็นระเบียบเรียบร้อย
5. สร้างภาพพจน์ที่ดี และได้รับความเชื่อถือจากหน่วยงานอื่น ๆ
